Kiến ba khoang: Cách phòng tránh và điều trị khi bị kiến cắn

Theo các chuyên gia, kiến ba khoang rất nguy hiểm, thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa. Nọc của kiến độc gấp 15 lần rắn, gây tình trạng kích ứng da mạnh tại vùng bị kiến cắn. Vậy kiến ba khoang là loại côn trùng gì? Cách phòng tránh và điều trị khi bị kiến đốt ra sao? Mời bạn đọc cùng iPREG tìm hiểu chi tiết qua chi sẻ của bác sĩ Trần Thành Nam trong nội dung dưới đây.

Kiến ba khoang là loại kiến gì?

Kiến ba khoang (Paederus fuscipes) là loài kiến có cánh, sinh trưởng và phát triển mạnh ở những vùng có khí hậu ẩm ướt, mưa nhiều. Đây là loài kiến nguy hiểm, có chất độc cực mạnh nên cần tuyệt đối tránh xa và xử lý kịp thời nếu bị cắn.

Đặc điểm nhận biết

Kiến ba khoang có những đặc điểm nhận biết rất rõ ràng. Thân kiến có hình thon dài giống như hạt thóc nhỏ. Chiều dài khoảng 0.7 – 1cm, chiều ngang khoảng 2 – 5mm. Kiến có 6 chân, chia đốt ở bụng, thon nhỏ và nhọn ở phần đuôi. Cánh của kiến trong suốt, gấp gọn gàng ở sau phần cánh cứng. Mặc dù có cánh nhưng kiến chủ yếu bò rất nhanh và ít khi bay.

Ngoài ra, màu sắc của kiến 3 khoang cũng khác với những loài kiến thông thường khác. Đầu và bụng dưới của kiến có màu đen, ngực và bụng dưới lại có màu đỏ. Ở giữa bụng dưới và ngực có phát quang ngũ sắc, nhìn óng ánh màu xanh dương và có cánh cứng ở bộ phận này. Phần đầu của kiến nhỏ, râu được chia đốt và hướng về phía trước.

Đặc tính sinh lý

Môi trường sống chủ yếu của loài kiến có cánh là ở các ruộng lúa, vườn cây, bãi cỏ mục, công trình đang xây dựng hoặc ở những bãi rác ẩm ướt, nhiều côn trùng. Vào mùa mưa, kiến sẽ di chuyển đến nơi khô ráo, có nhiều ánh đèn để sinh sống.

Thời điểm xuất hiện kiến ba khoang nhiều nhất là vào mùa mưa, thời tiết thay đổi thất thường và độ ẩm cao. Loài kiến này rất thích ánh sáng nên thường theo các loại côn trùng khác bò vào nhà trong những ngày mưa bão.

Độc tố

Kiến ba khoang chứa độc tố Pederin. Chất này mạnh gấp 12 – 15 lần so với nọc độc của rắn hổ mang. Tuy nhiên, khi bị kiến ba khoang đốt thường sẽ không gây ảnh hưởng đến tính mạng nếu biết cách xử lý kịp thời. Lượng nọc độc của kiến ít, tiếp xúc ngoài da nên chỉ gây bỏng, rát, khó chịu mà thôi.

Những biểu hiện khi bị kiến ba khoang cắn

Người bệnh bị kiến ba khoang cắn sẽ xuất hiện một số biểu hiện như:

Ở trẻ em

Trẻ nhỏ bị kiến đốt sẽ xuất hiện những vùng da rát, đỏ. Vùng da này tạo thành từng đám với kích thước lớn/nhỏ khác nhau hoặc thành từng vệt chiều chiều dài của tay. Nền da bị cắn sẽ hơi cộm lên, có mụn nước xuất hiện trên mặt da. Một số trường hợp còn xuất hiện mụn mủ nhỏ ở trung tâm. Sau một thời gian, vùng da tổn thương sẽ xuất hiện vết lõm, có màu vàng nâu, có hình tròn hoặc bầu dục.

Tình trạng sưng đỏ, viêm da sẽ xuất hiện nhiều ở cổ, ngực, mặt, tay, chân,… Nếu trẻ sơ sinh bị kiến ba khoang cắn còn xuất hiện thêm tình trạng sốt nhẹ, mệt mỏi, nổi hạch ở một số vùng lân cận.

Nguyên nhân xuất hiện nhiều vết đỏ, mụn mủ là do làn da của trẻ nhỏ còn non nớt, bé lại hiếu động và gãi khi bị ngứa. Đặc biệt, theo thói quen, bé sẽ quẹt tay và vô tình khiến vết thương do kiến cắn càng lan rộng hơn nữa.

Xem thêm: Cách hạ sốt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhanh chóng, an toàn

Trẻ nhỏ bị kiến ba khoang đốt sẽ gặp một số nguy hiểm như

• Độc tố truyền vào cơ thể gây nên tình trạng da nổi bọng nước, ngứa rát, khó chịu. Nếu không để ý, bé gãi mạnh sẽ khiến những bọng nước này vỡ ra, lan rộng hơn, lở loét và viêm da mức độ nặng.
• Vết thương do kiến ba khoang đốt sẽ nghiêm trọng hơn, lan rộng ra ở vùng mặt, cổ, tay, chân gây mất thẩm mỹ và có khả năng để lại sẹo nếu như không được chữa trị kịp thời.
• Nếu độc tố dính vào mắt sẽ gây viêm kết mạc, tổn thương niêm mạc mắt. Thậm chí, có thể dẫn đến mù tạm thời.

Ở người trưởng thành

Ở người trưởng thành, vết thương kiến ba khoang đốt sẽ nhẹ hơn so với trẻ nhỏ. Bởi da của của người lớn dày hơn, sức đề kháng của cơ thể cũng cao hơn. Ngoài ra, người lớn biết cách kiềm chế và không gãi vào vết thương nên tình trạng lở loét, lan rộng cũng được cải thiện đáng kể.

Một số dấu hiệu xuất hiện trên da khi người lớn bị kiến cắn có thể kể đến như: vùng da rát đỏ, tạo thành từng đám, xuất hiện mụn nước hoặc mụn mủ li ti với cảm giác ngứa, khó chịu. Viêm da do kiến đốt ở người lớn sẽ tiến triển theo từng giai đoạn cụ thể:

• Sau 6 – 8 giờ vùng da bị nhiễm nọc độc sẽ xuất hiện ban đỏ.
• Sau 12 – 24 giờ tiếp theo, xuất hiện tình trạng sưng, ngứa, khó chịu.
• Sau 2 – 3 ngày, vết thương đỏ dần, sưng lên và bắt đầu xuất hiện mụn nước, mụn mủ li ti.
• Sau 3 – 5 ngày, vết thương rát, bỏng, vỡ nước và bong vảy.
• Sau 7 – 10 ngày, vảy bong hết và để lại vết thâm rất lâu mất.

Nếu người lớn bị kiến cắn sẽ gây cảm giác ngứa, rát, hơi đau. Một số người có sức đề kháng kém có thể bị nổi hạch nhẹ, mệt mỏi. Mặc dù kiến ba khoang đốt không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây mất thẩm mỹ, viêm da và bị mù tạm thời nên bạn tuyệt đối không nên xem nhẹ.

Hình ảnh vết thương kiến ba khoang đốt

Bị kiến ba khoang đốt phải làm sao?

Nhiều người khá là lo lắng không biết kiến ba khoang đốt phải làm sao. Tuy nhiên, cách tốt nhất là bình tĩnh và tìm ra phương án xử lý kịp thời để tránh tối đa những tổn thương nghiêm trọng trên da.

Đối với trẻ em

Khi trẻ bị kiến ba khoang cắn, không nên tự ý bôi thuốc hoặc cho bé uống thuốc không có sự hướng dẫn của bác sĩ. Hãy nhanh chóng rửa vết thương cho bé bằng nước muối sinh lý và đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất để bác sĩ thăm khám kịp thời.

Trường hợp nhẹ, bác sĩ sẽ dùng thuốc sát trùng kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, vết thương tự lành và không gây biến chứng nguy hiểm. Nếu nặng hơn, bác sĩ chỉ định bôi thuốc đặc trị kết hợp với kháng sinh để phòng chống bội nhiễm.

Vết thương kiến cắn đã được sát trùng nhưng có dấu hiệu nặng hơn, lan rộng, bé sốt cao, nôn ói, quấy khóc,… Lúc này không nên chậm trễ, hãy đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa để thăm khám và có hướng xử lý kịp thời để tránh những biến chứng không mong muốn.

Trẻ nhỏ bị kiến ba khoang cắn, mẹ nên cho bé uống nhiều nước, bổ sung thêm vitamin, chất xơ và chất khoáng có trong rau xanh, trái cây tươi để tăng sức đề kháng và ngăn ngừa tình trạng viêm da tốt nhất. Ngoài ra, những loại ngũ cốc nguyên hạt cũng có tác dụng giảm ngứa, sưng đỏ và giúp vết thương nhanh lành hơn.

Đối với người lớn

Với người lớn, khi bị kiến ba khoang đốt nên nhanh chóng rửa sạch vết thương bằng xà phòng, nước rửa tay. Nếu có cồn 70°, hãy rửa sạch với cồn để hạn chế tối đa tình trạng viêm da. Tuyệt đối không bôi bất cứ loại thuốc gì khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Tự ý bôi thuốc không những không làm giảm độc tố mà còn tăng nguy cơ bội nhiễm, nhiễm trùng rất nguy hiểm.

Trường hợp nặng, vết thương bỏng rát và gây nên tình trạng khó chịu, buồn nôn, bạn nên nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị. Tại đây, bác sĩ sẽ khuyến cáo sử dụng 2 loại thuốc bôi để làm dịu vết thương như:

• Hồ nước: Loại này có tác dụng làm mát, giảm sưng, giảm viêm, cải thiện tình trạng ngứa và đau tại vết thương.
• Thuốc mỡ: Thuốc này có chứa corticoid giúp chữa lành vết thương và chống viêm vô cùng hiệu quả.

Kết hợp với bôi thuốc, bạn nên lưu ý đến chế độ ăn uống của mình để vết thương nhanh lành và không để lại sẹo. Nên bổ sung thêm rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và uống nhiều nước để bổ sung dưỡng chất, kháng viêm và giúp vết thương khô nhanh hơn. Ngoài ra, nên tránh ăn hải sản, không ăn thức ăn nhiều dầu mỡ và hạn chế  tối đa sử dụng chất kích thích trong thời gian này để ngăn chặn tình trạng viêm da, lở loét.

Làm gì khi gặp kiến ba khoang?

Nhiều người khá căng thẳng và không biết nên làm thế nào khi gặp kiến ba khoang. Điều này chỉ gia tăng nguy cơ bị cắn và bị tấn công. Nếu gặp kiến, bạn hãy thực hiện theo đúng những lời khuyên dưới đây:

• Không dùng tay loại bỏ kiến ra khỏi người. Phản ứng đầu tiên của con người khi gặp nguy hiểm đó chính là dùng tay đuổi kiến ra xa. Cách này sẽ khiến bạn bị kiến ba khoang cắn và càng nguy hiểm hơn nếu chất độc lan rộng. Vậy nên, một là thổi chúng bay ra xa, hai là dùng giấy và bắt chúng ra khỏi vùng da, quần áo, đồ dùng của bạn.
• Rửa vùng da tiếp xúc, dùng xà phòng, cồn 70 độ hoặc nước rửa tay để vệ sinh kỹ vùng da bị tiếp xúc.
• Nếu lỡ dùng tay đập, chà xát kiến ba khoang thì cần phải rửa sạch ngay lập tức để hạn chế chất độc phát tán. Trường hợp bị cắn, hãy sơ cứu và nhanh chóng đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám, chẩn đoán tình hình.
• Không gãi ngứa, không quẹt tay, không bôi vào mắt nếu lỡ có tiếp xúc với kiến ba khoang.

Cách phòng tránh kiến ba khoang tại nhà

Mùa mưa đến, kiến sẽ tìm nơi khô ráo để sinh sống. Chúng theo côn trùng, bay vào nơi có ánh sáng nhiều và cư ngụ trong chính ngôi nhà của bạn. Vậy làm thế nào để đuổi và phòng tránh kiến ba khoang?

Cách đuổi kiến ba khoang

Cách tốt nhất để đuổi kiến ba khoang đó chính là thay đèn huỳnh quang bằng đèn có ánh sáng màu vàng. Loài kiến này thích ánh sáng đèn huỳnh quang, bay theo ánh sáng và bò trên quần áo, vách tường, giường chiếu,…

Các biện pháp phòng tránh trong sinh hoạt thường nhật

Để phòng tránh loài kiến nguy hiểm này, bạn có thể thực hiện theo một số cách dưới đây:

• Sử dụng lưới ở ô cửa sổ, cửa chính và hạn chế mở nhiều cửa vào mùa mưa.
• Đóng rèm cửa và ngủ trong màn để ngăn không cho kiến có cơ hội lại gần.
• Thường xuyên vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, phát quang bụi rậm xung quanh nhà, không để không gian bị ẩm ướt.
• Nên giũ mạnh, kiểm tra quần áo, khăn mặt, đồ dùng cá nhân trước khi sử dụng.
• Mang ủng bảo vệ, găng tay làm bằng cao su chất lượng cao khi làm việc ở đồng ruộng hoặc ở những nơi ẩm ướt, có khả năng có kiến ba khoang.

Sử dụng hóa chất

Bên cạnh những biện pháp phòng tránh trong sinh hoạt hằng ngày, bạn có thể sử dụng hóa chất như: tinh dầu thơm, thuốc đuổi côn trùng, thuốc diệt côn trùng chất lượng,… để phòng tránh kiến ba khoang hiệu quả nhất.

Những câu hỏi liên quan đến kiến ba khoang

Kiến ba khoang đốt có để lại sẹo?

Thông thường, nếu được điều trị kịp thời và ăn uống lành lạnh, vết thương do kiến ba khoang cắn sẽ để lại thâm và lành hẳn sau một thời gian. Tuy nhiên, nếu vết thương lan rộng, lở loét và gây viêm da nặng thì tỷ lệ để lại sẹo rất cao. Thậm chí, lở loét trên diện rộng sẽ để lại sẹo lớn, gây mất thẩm mỹ. Do vậy, bạn cần xử lý kịp thời và tuân thủ các biện pháp điều trị để bảo vệ làn da của mình.

Bị kiến ba khoang cắn không nên ăn gì?

Kiến ba khoang cắn không nên ăn hải sản, thịt gà, thức ăn có nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh. Đồng thời, hạn chế rượu bia và những chất kích thích có hại cho sức khỏe. Nên tăng cường bổ sung rau xanh, vitamin có trong trái cây tươi để tăng sức đề kháng và chống viêm hiệu quả nhất.

Ăn phải kiến ba khoang có sao không?

Ăn phải kiến ba khoang không nguy hiểm. Bởi khi vào dạ dày, dịch vị dạ dày sẽ trung hòa độc tố và tiêu hóa kiến nên bạn không cần quá lo lắng nếu lỡ nuốt phải loài kiến cực độc này. Tuy nhiên, nếu gặp tình trạng đau bụng, buồn nôn, đi ngoài ra máu, sốt cao sau khi ăn phải. Bạn cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Tại sao chung cư lại nhiều kiến ba khoang?

Kiến ba khoang bị thu hút bởi ánh sáng đèn huỳnh quang trong khu vực chung cư. Hơn nữa, mùa mưa đến, loài kiến này phải tìm chỗ ở khô ráo, có nhiều ánh sáng để trú ẩn. Và chung cư chính là địa điểm lý tưởng để chúng trú ngụ.

Kiến ba khoang có nọc độc cực mạnh và có thể gây nên tình trạng viêm da trên diện rộng. Bởi vậy, bạn tuyệt đối đừng bỏ qua những thông tin hữu ích mà iPREG đã tổng hợp ở trên để biết cách xử lý kịp thời khi gặp và bị kiến ba khoang cắn.

Tham khảo thêm

• Cá hồi: Thông tin dinh dưỡng và cách sử dụng hiệu quả
• Sốt phát ban ở trẻ: Nguyên nhân và cách điều trị tại nhà
• Cách giảm mỡ bụng an toàn và hiệu quả từ chuyên gia
• Làm đẹp sau sinh: Bí quyết giúp mẹ lấy lại vẻ đẹp thần tốc
• Enterogermina là thuốc gì? A-Z các thông tin quan trọng cần biết