Nứt đốt sống là gì? Nguyên nhân và biện pháp điều trị

Dị tật nứt đốt sống là dạng khuyết tật ống thần kinh khá phổ biến nhưng không phải bố mẹ nào cũng biết và hiểu rõ. Bệnh ở một số dạng không chỉ rất nặng mà còn mang theo nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe của bé. Vì vậy, trang bị kiến thức để phòng ngừa cũng như chữa trị kịp thời là điều vô cùng quan trọng. Hãy cùng iPREG trở thành “chuyên gia” về dị tật nứt đốt sống qua bài viết tổng hợp sau đây.

Xem thêm: Hở hàm ếch: Nguyên nhân, cách nhận biết và phương pháp điều trị

Dị tật nứt đốt sống là gì?

Dị tật nứt đốt sống (Spina Bifida – CDC Hoa Kỳ) là tình trạng cột sống không đóng kín hoàn toàn. Đây được xem là dạng khuyết tật ống thần kinh nghiêm trọng nhất. Khi mắc dị tật này sẽ có ít nhất một đốt sống phát triển không bình thường, phổ biến nhất ở đốt sống ngực, thắt lưng hoặc vùng xương cùng. Mức độ nặng hơn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tủy sống và màng não, thậm chí đe dọa đến tính mạng của trẻ.

Tật nứt đốt sống ở thai nhi xảy ra ở tuần thứ 3 hoặc thứ 4 của thai kỳ, hoàn toàn có thể chẩn đoán được. Sau khi sinh, một phần tủy sống của trẻ thường sẽ bị hở ở mặt sau gây thương tổn vùng lưng.

Xem thêm: Dị tật thai nhi thường gặp: Nguyên nhân và cách phòng tránh

Các dạng dị tật nứt đốt sống

Dị tật cột sống bẩm sinh được chia thành 3 dạng phổ biến, theo cấp độ từ nhẹ đến nặng bao gồm:

• Nứt đốt sống ẩn: Đây là mức độ khuyết tật nhẹ nhất, giữa các đốt sống sẽ hình thành các khoảng trống nhỏ và không gây tác hại rõ ràng tới tủy sống. Chính vì vậy, các triệu chứng của dạng này rất nhẹ, thậm chí bệnh nhân còn không biết mình mắc phải bệnh nếu không được chẩn đoán.
• Thoát vị màng não: Đây là mức độ bệnh nghiêm trọng và hiếm trẻ mắc phải. Dịch não tủy sẽ đẩy ra ngoài qua các khoảng hở trên đốt sống và đùn lên dưới da trong một túi bao. Tuy nhiên, tủy sống lúc này vẫn chưa bị ảnh hưởng gì.
• Thoát vị tủy – màng tủy: Đây là mức độ bệnh nghiêm trọng nhất của dị tật nứt đốt sống. Khi đó phần của chính tủy sống hở ra qua lưng. Một số trường hợp các túi da sẽ được bao bọc, những trường hợp khác mô và dây thần kinh sẽ hở ra.

Vậy, có thể nhận biết trẻ mắc các bệnh trên qua những triệu chứng nào? Ở từng loại, các dấu hiệu có giống nhau hay không?

Nhận biết dị tật nứt đốt sống qua các triệu chứng nào?

Nứt đốt sống ẩn: Bệnh có biểu hiện không rõ ràng. Một số trẻ xuất hiện các dấu hiệu như có lúm đồng tiền, vết chàm hoặc mảng da nhiều lông ở trên lưng.

Thoát vị màng não và thoát vị màng tủy: Ngoài những biểu hiện đã được đề cập ở phần trên, khi mắc phải hai trường hợp này, trẻ thường sẽ xuất hiện các triệu chứng sau.

• Hầu như không có cảm giác ở chân, bàn chân, cánh tay, vì thế mà trẻ không thể tự mình di chuyển được những bộ phận này.
• Gặp các vấn đề ở bàng quang và ruột như rò rỉ nước tiểu hoặc khó đi tiêu.
• Có thể bị co giật, ảnh hưởng đến khả năng nhìn và học tập.
• Bị vẹo cột sống.

Xem thêm: Hội chứng Down: Nguyên nhân và cách phòng ngừa hiệu quả

Nguyên nhân gây dị tật nứt đốt sống

Nguyên nhân gây dị tật nứt đốt sống có thể do nhiều yếu tố tạo nên. Trong đó sự thiếu hụt folate là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng (folate là một loại vitamin nhóm B). Theo các nhà khoa học các yếu tố môi trường và di truyền cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, có đến 95% các trẻ bị dị tật này được sinh ra từ gia đình chưa ai từng mắc bệnh.

Yếu tố gia tăng nguy cơ mắc bệnh: Mẹ mang thai gặp một số vấn đề về sức khỏe như bệnh tiểu đường, động kinh (phải điều trị bằng thuốc) cũng làm tăng nguy cơ em bé sinh ra bị dị tật nứt đốt sống.

Xem thêm: Bệnh quai bị ở trẻ em: Triệu chứng và cách điều trị

Những biến chứng của dị tật nứt đốt sống

Tật nứt đốt sống gây ra các biến chứng vô cùng nguy hiểm cho thai nhi và trẻ sơ sinh:

Biến chứng bên ngoài cơ thể

• Rối loạn giấc ngủ: Trẻ sơ sinh bị dị tật nứt đốt sống có thể bị rối loạn giấc giấc ngủ ở nhiều cấp độ, nặng nhất là ngừng thở khi ngủ. Trẻ có thể ngưng thở hoàn toàn ít nhất 10 lần trong giấc ngủ và tình trạng này lặp lại nhiều lần trong đêm. Nếu không được phát hiện kịp thời tính mạng của trẻ có thể bị đe dọa.
• Vấn đề về da: Các vết thương trên da tại các vị trí ở chân, mông hoặc lưng có thể bị phồng rộp, mưng mủ thậm chỉ lở loét. Nếu không được chữa trị kịp thời có thể dẫn đến nhiễm trùng, rất khó chữa khỏi.
• Dị ứng nhựa mủ: Trẻ có nguy cơ cao dị ứng latex, gây phát ban, ngứa, chảy nước mắt, nước mũi. Biến chứng nặng hơn có thể bị sốc phản vệ, gây sưng mặt và đường thở.
• Tê liệt chân: Các dây thần kinh kiểm soát cơ chân liên quan mật thiết đến cột sống. Chính vì vậy, dị tật nứt đốt sống có thể làm giảm hoạt động của cơ chân, thậm chí tê liệt. Vị trí dị tật, kích thước của nó và cách chăm sóc trẻ trước cũng như sau khi sinh sẽ quyết định đến việc trẻ có thể đi bộ được bình thường hay không.

Xem thêm: Viêm tai giữa ở trẻ: Dấu hiệu và cách chữa hiệu quả

Biến chứng bên trong cơ thể

• Vấn đề về chân và cột sống: Cột sống cong vẹo, tăng trưởng bất thường, trật khớp hông hay co rút cơ,… là những biến chứng thường gặp liên quan đến chân và cột sống.
• Vấn đề về ruột và bàng quang: Nếu trẻ bị suy tủy thì các dây thần kinh liên quan đến hai bộ phận này sẽ hoạt động không bình thường.
• Não úng thủy: Đây là tình trạng tràn dịch não, làm chất lỏng tích tụ trong não. Điều này làm gia tăng áp lực nội sọ, về lâu dài có thể đe dọa đến tính mạng của trẻ.
• Shunt trục trặc: Những biểu hiện cảnh báo shunt trục trặc là đau đầu, nôn mửa, buồn ngủ, khó chịu, sưng đỏ dọc theo shunt, khó ăn, co giật, thay đổi trong mắt ví dụ như nhìn xuống cố định.
• Viêm màng não: Một số trẻ khi bị tủy có nguy cơ nhiễm trùng ở các mô xung quanh não, gia tăng nguy cơ tử vong.

Biến chứng khác

Ngoài những biến chứng phổ biến trên, trẻ bị dị tật nứt đốt sống còn có thể bị nhiễm trùng đường tiết niệu, rối loạn tiêu hóa và trầm cảm. Khả năng chú ý, tập đọc và làm toán của trẻ cũng có thể giảm sút, gây khó khăn trong học tập.

Xem thêm: Bệnh thủy đậu ở trẻ em: Dấu hiệu và cách chữa hiệu quả

Các phương pháp chẩn đoán dị tật nứt đốt sống

Trong khi mang thai

Để chẩn đoán dị tật bẩm sinh nứt đốt sống ở thai nhi các bác sĩ thường tiến hành các phương pháp chẩn đoán sau:

• Xét nghiệm AFP: AFP là tên viết tắt của alpha-fetoprotein, một loại protein do thai nhi sản xuất ra. Khi trẻ bị tật nứt đốt sống hàm lượng AFP sẽ tăng cao. Vì vậy, tiến hành xét nghiệm máu đơn giản để đo nồng độ AFP đã đi vào máu của mẹ có thể chẩn đoán được bệnh.
• Siêu âm: Đây cũng là phương pháp mà bác sĩ có thể nhìn thấy dấu hiệu nứt đốt sống ở thai nhi.
• Chọc ối: Phương pháp này cũng dựa trên việc đo nồng độ AFP. Bác sĩ sẽ lấy một lượng nhỏ nước ối bao quanh thai nhi để xét nghiệm. Nếu hàm lượng AFP cao có khả năng là bé đã bị tật nứt đốt sống.

Xem thêm: Các xét nghiệm khi mang thai cần thiết nhất mẹ phải nằm lòng

Sau khi sinh

Để chẩn đoán trẻ sơ sinh có mắc bệnh hay không bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp như:

• Chụp X-quang.
• Chụp cộng hưởng từ MRI.
• CT-scan.

Sau khi đã chẩn đoán trẻ bị dị tật nứt đốt cột sống cách chữa trị được áp dụng thành công nhất hiện nay là gì? Hãy cùng tìm hiểu ở phần tiếp sau đây.

Phương pháp điều trị dị tật nứt đốt sống

Những trẻ bị nứt đốt sống ẩn sẽ được điều trị đơn giản hơn trẻ bị thoát vị màng tủy và thoát vị màng não. Quá trình chữa trị hai loại bệnh nghiêm trọng này vô cùng phức tạp. Hơn nữa, tùy tình trạng bệnh cũng như sức khỏe của trẻ mà các bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị phù hợp.

Tuy nhiên, phương pháp điều trị tật nứt đốt sống phổ biến nhất chính là phẫu thuật sửa chữa tổn thương cột sống. Cụ thể sẽ đóng các khoảng hở và chỉnh cột sống về đúng vị trí. Trong 48 giờ đầu tiên khi được sinh ra, nếu trẻ bị nứt đốt sống dạng nặng thì cần được phẫu thuật ngay. Bác sĩ sẽ tiến hành đẩy các dây thần kinh vào trong ống tủy, đóng các lỗ hở để bảo vệ cột sống. Sau cuộc phẫu thuật, bác sĩ cũng sẽ đề ra bản kế hoạch chăm sóc trẻ khi lớn lên, bao gồm:

• Tiến hành điều trị não úng thủy.
• Tiến hành vật lý trị liệu.
• Điều trị các vấn về về xương khớp.

Trong và sau khi điều trị dị tật nứt đốt sống, bố mẹ cần lưu ý chế độ chăm sóc cho trẻ cũng sẽ đặc biệt hơn. Cụ thể như thế nào sẽ được thể hiện rõ ở phần sau.

Làm sao để phòng ngừa dị tật nứt đốt sống?

Để làm giảm nguy cơ trẻ bị tật nứt đốt sống, hãy ghi nhớ những cách phòng ngừa sau:

• Trước khi mang thai, chị em phụ nữ nên đi khám tiền sản để xem mình có mắc bệnh hay không. Đồng thời, bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết để giúp thai nhi khỏe mạnh, tránh các dị tật, đặc biệt là axit Folic.
• Bổ sung folate theo chỉ định bác sĩ bắt đầu từ 3 tháng trước khi thụ thai và 3 tháng đầu thai kỳ sẽ làm giảm nguy cơ trẻ bị dị tật nứt đốt sống.
• Sống trong môi trường lành mạnh, không tiếp xúc với hóa chất, các yếu tố độc hại khác ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Xem thêm: Nhiễm sắc thể là gì? Các đột biến và phương pháp điều trị

Chăm sóc trẻ bị dị tật nứt đốt sống như thế nào?

Như đã đề cập ở phần biến chứng, trẻ có thể bị dị ứng nhựa mủ khi mắc bệnh. Do vậy, trong thời gian sinh nở và chăm sóc trẻ bị tật nứt đốt sống mọi người cần chú ý sử dụng găng tay và thiết bị không có latex.

Bố mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để chăm sóc bé đúng cách, nên và không nên có những hoạt động nào nhằm hỗ trợ tối đa cho việc điều trị.

Nếu trẻ bị thoát vị tủy hay bị các tổn thương thần kinh không thể phục hồi thì cần sự chăm sóc từ các bác sĩ thuộc nhiều chuyên khoa khác nhau như khoa thần kinh, vật lý trị liệu, tiết niệu, tiêu hóa,…

Dị tật nứt đốt sống gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho tính mạng của trẻ. Thêm vào đó, việc chẩn đoán, chữa trị và chăm sóc trẻ mắc bệnh cũng sẽ vô cùng vất vả cho bố mẹ. Vì vậy, tốt hơn hết bố mẹ vẫn nên lưu tâm những điều sau đây để phòng ngừa dị tật này ở trẻ.

Dị tật nứt đốt sống dù ở mức độ nặng hay nhẹ đều có cách điều trị. Tuy nhiên, “phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh”, trẻ sẽ có cơ hội lớn lên và phát triển khỏe mạnh hơn nếu giảm được nguy cơ mắc phải dị tật này.

Mẹ có thể tham khảo

• Lịch tiêm chủng cho trẻ từ 0 đến 24 tháng tuổi chi tiết nhất
• Thiếu máu sau sinh: nguyên nhân và cách bổ sung sắt hiệu quả
• Bé hay ốm vặt phải làm sao? Mẹ hãy cùng iPREG tìm lời giải
• Sốt phát ban ở trẻ: Nguyên nhân và cách điều trị tại nhà
• Cách hạ sốt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhanh chóng, an toàn